Vanuit mijn
opleiding en interesse ben ik veel bezig met sociale media. Ik heb er plezier
in om de tijdlijnen van verschillende apps door te scrollen en zo nu en dan
plaats ik zelf berichten. Ik ben actief op LinkedIn, Facebook, Instagram, Youtube,
noem het maar op. De laatste tijd sta ik af en toe toch stil bij het gebruik
van al deze platforms. Een belangrijk onderdeel van communicatie is namelijk
sociaal contact in real life. Deze week verscheen er tevens een artikel over een uitspraak van een ex-Facebook medewerker. Wat is de verhouding tussen
online en offline sociale interactie?
Om hier een goed antwoord op te geven, is het allereerst
belangrijk om te weten hoe dergelijke online platforms werken. Bij de meeste
van deze platforms is er sprake van een tijdlijn. De gebruiker bepaalt zelf wie
of wat hij wel of niet wil volgen. Zo simpel ligt het echter niet. Tussen het
verschijnen van een bericht op de tijdlijn van een ander en het plaatsen van
een bericht zitten een hoop extra stappen. Het woord relevantie speelt hier een
belangrijke rol in. De platforms, als voorbeeld nemen we Facebook, proberen
namelijk zo goed mogelijk te bepalen wat relevant is voor de gebruiker, waar de
interesse ligt. Dit is de reden waarom je soms berichten kunt “missen” op je
eigen tijdlijn. Wanneer je vervolgens naar het profiel van de betreffende
persoon gaat, zie je alsnog het bericht wat in eerste instantie niet zichtbaar
was. Met deze selectieve weergave op de tijdlijn willen de online platforms
invloed uitoefenen op de tijd die jij besteed aan het platform. Simpeler
gezegd: ze doen hun best om jou door te laten scrollen.
Door dit algoritme, zo heet het systeem waardoor online
platforms de tijdlijn bepalen, ontstaat de zogenoemde sociale bubbel. Deze
bubbel houdt in dat jij inhoud te zien krijgt die grotendeels aansluit bij jouw
eigen denkwijze. Dit maakt het scrollen op Facebook zo leuk, er ontstaat een
soort schijnwerkelijkheid. Deze schijnwerkelijkheid kwam pijnlijk aan het licht
toen Trump werd uitgeroepen tot de nieuwe president van Amerika. Het merendeel
van de wereldbevolking verwachtte niet dat Trump de nieuwe president zou
worden. Deze aanname was echter vaak gebaseerd op de eigen tijdlijn. Vrienden
hebben vaak dezelfde denkwijze, zo ook op Facebook. Dit betekende dat de tegenstanders
van Trump zelden te zien kregen hoe de aanhang van Trump zich ontwikkelde.
Alles op hun tijdlijn aangaande de verkiezingen gaf aan dat Trump het toch niet
zou gaan redden. Het tegendeel bleek waar.
Ook op kleine schaal heeft deze vorm van
relevantiebepaling effect op sociale interactie. Wanneer vrienden minder actief
zijn op Facebook, daalt de relevantie. Dit betekent dat berichten die deze
vrienden wél af en toe plaatsen, minder snel terug zullen komen op de tijdlijn.
Zoals eerder genoemd hebben de platforms hier baat bij, wanneer de content
relevant is zijn gebruikers veel sneller geneigd door te blijven scrollen. Hierdoor
ontstaat er meer “tijd” voor advertenties, en voilà, daar is het verdienmodel
van Facebook. Dit heeft echter verregaande gevolgen. Op deze platforms bepaal
jij niet zelf meer welke vrienden meer of minder relevant zijn, maar doet Facebook
dat. Tristan Harris beschrijft dit fenomeen goed in onderstaande TED Talk:
Zoals Harris beschrijft is er dus een grote herziening
nodig binnen online platforms om in de toekomst voort te kunnen blijven bestaan
zonder grote gevolgen voor de maatschappij. Met technieken als big data is het
tegenwoordig relatief eenvoudig om de gemoedstoestand en behoeften van de
gebruiker te bepalen. Als die behoefte een avondje bankhangen met vrienden is
of bijvoorbeeld het voeren van een lang telefoongesprek met een verre vriend
die je al lang niet gesproken hebt, waarom zou bijvoorbeeld een platform als Facebook
dit niet willen bevorderen? Wanneer de online platforms dit zouden doen, worden
ze pas écht sociaal. Tot die tijd, bedenk je goed dat je op Facebook niet kunt
bankhangen met vrienden, en dat Facebook ook geen bier en wijntjes met je drinkt.
Bel je vrienden dus op en spreek met ze af, je hebt zelf in de hand waar je
behoeften liggen. Niet Facebook of welk ander platform dan ook.
